مرند یکی از شهرهای بزرگ و مهم استان آذربایجان شرقی و مرکز شهرستان مرند است. این شهر در ۶۵ کیلومتری شمال غرب تبریز واقع شدهاست.
این شهر از نظر سابقه و پیشینه تاریخی یکی از شهرهای بزرگ استان آذربایجان شرقی محسوب میشود که در محور ارتباطی اروپا و آسیای میانه قرار گرفتهاست.
موقعیت جغرافیایی
شهرستان مرند به مرکزیت شهر مرند با مساحت 6/3285 کیلومتر مربع معادل 2/7 درصد از کل مساحت استان در شمال غرب استان آذربایجان شرقی واقع شده است.
این شهرستان ازنظر مختصات جغرافیایی در عرض شمالی ٣٨ درجه و ١٧ دقیقه الی ٣٨ درجه و ۵٣ دقیقه و در طول شرقی ۴۵ درجه و ١۴ دقیقه الی ۴۶ درجه و ١٢ دقیقه قرار گرفته است. این محدوده بر مبنای تقسیمات سیاسی سال 1388، دارای دو بخش؛ مرکزی و یامچی و 9 دهستان (شامل؛ بناب، دولت آباد، زنوزق، کشکسرای، میشاب شمالی، هرزندات شرقی، هرزندات غربی، ذوالبین و یکانات) است.
مرکز سیاسی شهرستان، شهر مرند میباشد که در فاصله 57 کیلومتری شمال غرب تبریز و در محور ارتباطی زمینی ایران با ترکیه و اروپا قرار گرفته و از این نظر موقعیت ویژهای در استان و کشور دارد.
بخش مرکزی دارای 7 دهستان و 4 نقطه شهری به نامهای؛ مرند، زنوز، کشکسرای و بناب جدید است. بر مبنای نتایج آخرین سرشماری عمومی در سال 1390 این بخش دارای 104 آبادی دارای سکنه است. از این تعداد 20 آبادی کمتر از 20 خانوار و 84 آبادی بالای 20 خانوار هستند.
پیشینه تاریخی
مرند یکی از قدیمیترین شهرهای استان است که به استناد آثار نویسندگان تاریخی از پیشینه غنی فرهنگی و سابقه طولانی تمدن برخوردار است. مرند در زبان ارمنی به معنی دفن یا دفینه است و شاردن در سیاحتنامه خود این منطقه را محل دفن حضرت نوح دانسته است.
از نظر وی مرند از یک لغت ارمنی اشتقاق یافته و در مرند کوهی که کشتی نوح در آن توقف کرد و وی را از طوفان نجات داد، مشاهده میشود.
این شهر در دوران کلده و آشور یکی از مراکز مهم قدرت بوده است. بطلمیوس جغرافیدان معروف یونان از این شهر با نام مانداکاران یاد میکند. این شهر در طول تاریخ توسط اقوام مختلف بخصوص رومیان، اعراب، گرجیها و مغولها ویران شده و دوباره ساخته شده است.
اسناد تاریخی و نوشتههای محققین، نخستین آثار تمدن انسانی در جنوب رود ارس را به هزاره چهارم قبل از میلاد یعنی حدود 6 هزار سال پیش تخمین زدهاند. اقوام بومی ساکن این منطقه با ایجاد جوامع ابتدایی و دهکده های متکی بر فرهنگ و تمدن کشاورزی، شالوده شهرهای مهمی چون مرند را بنیان نهادهاند.
نویسندگان در مورد وجه تسمیه این شهر روایات فراوان و متفاوتی را نقل کردهاند. مرند سرزمین قوم مروا، مرند شهر مارلانای مسیحی، مانداگارنا یا مورندای باستان و محل تدفین حضرت نوح از جمله این روایات هستند که تأکید بیشتر در این زمینه با توجه به نزدیکی این شهر به کوههای آرارات، به محل تدفین حضرت نوح میباشد. از طرف دیگر مطابق نوشتههای تورات، مسجد بازار مرند که به مسجد مادر حضرت نوح شهرت یافته محل قبر مادر حضرت نوع است که در چندین سند تاریخی ذکر شده است.
نکته آخر اینکه این شهرستان یکی از شهرستانهای قدیمی و با سابقه استان است و آثار متعدد فرهنگی و تاریخی از اقوام مختلف در این محدوده یافت میشود.
تاریخچه مرند
کلمه مرند در زبان ارامنه دفن یا دفینه است که میگویند مرند محل دفن نوح پیغمبر (ص) میباشد. شاردن فرانسوی مینویسد:«اسم این شهر از یک فعل ارمنی به معنای دفن کردن گرفته شده است که ترکیبی از دو کلمه مر+ اند یعنی مراند به معنی مادر آنجاست. میباشد»
در مورد وجه تسمیه مرند میگویند: بنای این شهر به امردختر مسیحی به نام ماریانا ساخته شدهاست. وی کلیسای بزرگی در این محل بنا کرد که اکنون تبدیل به مسجد جامع شده است به همین دلیل نام این شهر ماریانا خوانده میشد و بعدها به مرینه و مروند معروف شد و اکنون به مرند تبدیل شده است.
شهرستان مرند از نقطه نظر تاریخی دارای قدمتی به اندازه تاریخ ایران است و به چند قرن پیش از میلاد مسیح میرسد. در دایره المعارف بزرگ اسلامی آمده است که مرند مرکز سکونت اقوامی مهم در دوره کلده و آشور بود.
از اینرو با توجه به تاریخ کهن و ویژگیهای فرهنگی و اجتماعی این شهرستان آثار تاریخی و فرهنگی با ارزش متعددی تاکنون شناسایی و به ثبت رسیده است.
از آن میان آثار ارزشمندی از جمله قلاع، تپههای باستانی، بقعه، آرامگاه،کاروان سرای هلاکو،حمامهای قدیمی، پل، مساجد و کلیساهای تاریخی تنها بازتاب بخشی از میراث تاریخی و فرهنگی گران مایه این شهرستان است.
در مجموع 41 اثر تاریخی در این شهرستان به ثبت رسیده است. آثار بسیار باارزش دیگری هم از دیدگاه باستان شناسی در شهرستان مرند وجود دارند که نیازمند مطالعه دقیق تری میباشند.
لیست آثار ثبت شده تاریخی شهرستان مرند در جدول شماره 11 نشان داده شده است. همچنین نقشه شماره 4 موقعیت مناطق و محدودههای آثار تاریخی و فرهنگی را در سطح شهرستان نشان میدهد.
مرند و جاذبه های گردشگری آن
مسجد جامع مرند
مسجد جامع مرند در اوایل سده هشتم یعنی در سال 731 هـ .ق در زمان سلطنت ابوسعید بهادرخان و به دستور او ساخته شد.
مسجد جامع مرند ساختمانی است با نقشه مستطیلی شکل، محوطه داخلی مسجد با شش گنبد کوتاه آجری پوشیده شده که قسمت اصلی بنا از وسط به دو پایه آجری عریض و چهارگوش متصل است و از جوانب به 10 پایه آجری دیوار خارجی تکیه کرده است، این مسجد نه صحن دارد و نه سردر، چون در اصل کلیسا بوده و در زمان مغول به مسجد تبدیل شده است.
این مسجد دارای اتاق گنبد مربع شکل با سردر است که در سه قسمت و در زمان سلجوقیان ساخته شده است و بعداً یک سری دهنههای طاق دار در سمت شمال و مشرق و مغرب اتاق گنبد اضافه کردهاند و در زمانهای اخیر دیوارهای ساختمان به سمت مشرق گسترش داده شده و یک نمازخانه مستطیلی به آن اضافه گردیده است.
در گوشه غربی مسجد، پایه 8 گوشه مناره است که همزمان با طاق گنبد ساخته شده است.محراب مسجد گچبری شده و در قسمت وسط طاق جنوبی قرار دارد و دارای کتیبه هایی است از آیات قرآنی که دور تا دور حاشیه به خط کوفی گچ بری شده است و کتیبه تاریخی آن در هلال بزرگی بالای قسمت اصلی محراب قرار دارد.
مسجد بازار مرند
مسجد مادر نوح یا مسجد بازار مرند، بنای این مسجد در دوران صفوی ساخته شده است که در ابتدا بقعه گنبد بودهاست و در سال 1268 هـ ق پس از تجهیزات اساسی تبدیل به مسجد گردیده است.
سنگ نوشتههای مرمرینی به زبان عربی دارد که ترجمه آن چنین است« این مسجد شریف چنانچه بین مردم معروف شده قبر مادر نوح پیغمبر است».
عبدالرحیم کیا مینویسد: «مطابق نوشتههای تورات، مادر نوح در آنجاست» این مسجد در قرن دوم و سوم هجری ساخته شده است و در طول کشاکشهای مذهبی و قومی تغییر شکل داده است و به صورت کلیسا درآمده و دوباره به صورت مسجد ظاهر شده است عدهای نیز معتقدند که از اول کلیسا بوده و محمد پسر بعیث آن را به مسجد تبدیل کردهاست.
بنای کلی کاروانسرا مستطیل شکل و با 10 بارو و سر در عظیم است. به علت سبک خاص معماری، از بناهای نادر تمدن اسلامی به شمار میرود.
در نمای خارجی بنا، سر در به سمت مشرق است و در جنوب سردر قسمتی از دیوار خارجی به ارتفاع در حدود 4 متر باقی مانده است دیوارها آجر معمولی دارند به جز حاشیه بالای آن که در حدود 80 سانتیمتر است و با طرح مربع مورب پی در پی از آجر معمولی و تراش ساخته شده است.
در سمت غربی سردر لچکیهایی دارای طرح گل طوماری است بالای لچکیها کتیبههای افقی قرار دارد که کاشی کاری کامل دارند، صفحه خارجی سر در از یک نیم ستون زاویهای شروع میشود که حروف کوفی آن سفال بدون لعاب است سنگهای تراش به داخل طاق و قالب گیری لبه آنها و برآمدگی روی سنگ سرطاق نشانه نفوذ معماری سوریه و آسیای صغیر به ایران در این دوره است.
کاروانسرای الاکی (هلاکو)
کاروانسرای مرند در سر راه مرند به جلفا در 23 کیلومتری مرند در دشتی به نام« الاکی» واقع شده که به جهت نزدیکی به این دشت نام آن به هلاکو معروف شده است.
تاریخ بنای این کاروانسرا (به سال 731 هجری قمری و عهد ابوسعید بهادرخان) نسبت داده شده است فعلاً جز تلی خاک آثاری از آن باقی نمانده است این کاروانسرا یکی از باشکوهترین بناهای زمان خود بوده و شاید هم قلعه یا مقر حکومتی شخص با نفوذی بوده است.
گروهی به جهت نزدیکی نام محل به نام هلاکوه ایلخان مغول ساختمان این بنا را به هلاکو نسبت میدهند چرا که الاکی گاهاً هلاکو خوانده میشود.
تا چندین سال پیش سردر کاروانسرا که طاق روی آن خراب شده بود نمایان بود که ارتفاع آن به 9 متر میرسید. صفحه خارجی آن از نیم ستون زاویه کتیبه ای به عرض 25 سانتی متر شروع میشده که به حروف کوفی از سفال بدون لعاب در زمینه کاشی آبی روشن نوشته شده بود.
کاروانسرای پیام (ایلخانی یام)
در 13 کیلومتری جنوب شرقی مرند در سر راه جاده بین المللی مرند، تبریز واقع شده است که در زبان مردم به کاروانسرای عباسی معروف است. این کاروانسرا به دست شاه عباس صفوی تعمیر شده و وصف آن در خاطر اکثر جهانگردان مثل کارری و مادام دیولافوآ و ویلیامز جکسن و… است.
یام کلمهای است مغولی که به چاپارخانه اطلاق میشده است. کاربری اصلی این بنا چاپارخانه و محل استراحت عوامل سیستم ارتباطی کشور بود. محوطه چهار دیواری اعیان کاروانسرا 2400 مترمربع میباشد که بیشتر قسمتها در دو طبقه و چهار برج مدور به صورت یک مربع کامل ساخته شده است.
تپه مرند – قلعه یالدور
به قلعه مرند شهرت یافته و 6000 سال قدمت دارد و آثاری از هزاره چهارم قبل از میلاد تا روزگار اسلامی در آن کشف گردیده و تحت شماره 786 به ثبت تاریخی رسیده است.
ویلیامز جکسن این قلعه را به جا مانده یکی از آتشکدههای دوره ساسانی پنداشته و مینویسد: «هنگامی که در مرند سیاحت میکردم نمیدانستم که در آنجا آثاری از تپه خاکستری باقی است، از آن تپههایی که از حیث قدمت متعلق به دوران آتش پرستی زرتشتیان است و مانند تپههای ارومیه در اصل براثر تراکم خاکسترهای آتشکدهای به وجود آمده است.
اگر این مطلب را آن زمان میدانستم تپه خاکستری مرند را به دقت مینگریستم».
تپه باروج
تپه باروج قدیمیترین تپه آذربایجان محسوب میگردد و آثار بسیار زیبایی از دوران نئو لیتیک تا اسلامی در آن فراوان دیده میشود و تحت شماره 785 به ثبت تاریخی رسیده است تپه باستانی باروج در 10 کیلومتری شمال غربی مرند در ساحل رودخانه زیلبیر واقع شده است که تپهای متعلق به قبل از اسلام میباشد.
قلعه سن سارود
در 6 کیلومتری کاروانسرای آیراندیبی در 26 کیلومتری شمال مرند، بر روی پشته سنگی مرتفعی که بین دو بازوی رودخانهای، بقایای قلعهای قرون وسطایی به نام سن سارود وجود دارد. احتمالاً این قلعه در قرنهای 13 و 14 میلادی بنا شده است.
در قسمت شرقی آن تخته سنگهای بزرگی قرار دارد که قدمت آن را به دوران قبل از میلاد میرساند. امتداد حصار دفاعی قلعه هنوز در سطح زمین نمایان است.
به علاوه قسمتهایی از دیوار نیز تا ارتفاع زیاد پابرجاست و آثار برجهای نیماستوانهای پیش آمده در آنها دیده میشود. در حیاط داخلی قلعه، پیهایی از چند اطاق که در جوار هم و عمود بر یکدیگر بودهاند نمایان است.
تمام دیوارههای قلعه سن سارود از سنگ لاشه و ملاط گل و آهک ساخته شده است. در جنوب قلعه، قبرستان قدیمی مسلمانان و بقایایی از پیهای ساختمانی وجود دارد که به پیر حسن معروف است.
ظاهراً این مکان گوشه عزلت زاهد مسلمانی بود که در مجاورت امامزاده حسن مدفون است. به طور یقین مشخص نیست که قلعه سن سارود مأمن طایفهای اسلامی بوده است و یا مسکن یکی از اشراف ارمنی این قلعه تقریبا در مرز شرقی ارمنستان واقع شده است.
بهروز خاماچی مینویسد: «روستای هرزند در دهستان هرزندات شرقی از بخش مرکزی شهرستان مرند یکی از جالبترین و دیدنیترین قلعههای تاریخی آذربایجان را در خود جای دادهاست.
در جنوب قلعه قبرستان قدیمی اسلامی و بقایایی از پیهای ساختمانی قرار دارد که به پیرحسن معروف است.» آثار و علایم این قلعه نشان میدهد که قلعه سن سارود به قرون اولیه اسلامی مربوط میشود و معماری آن مطابق شیوه معماری دروه اسلامی میباشد که از گچ کاری داخل قلعه که در اثر کندهکاری نمایان شده کاملاً مشهور است.
قلعه هلاکو
در 27 کیلومتری شمال مرند و در نزدیکی کاروانسرای تیموری آیراندیبی و در سمت غربی راهآهن جلفا – مرند قلعهای به نام قلعه هلاکو قرار دارد.
این قلعه بر روی کوهی سنگی بنا شدهاست که امتداد آن در سمت جنوب از سطح جلگه بیرون میآید.
آثار ساختمانی بر آن دیده نمیشود و سرانجام در همین امتداد در سمت جنوب به تپهای منتهی میشود. تپهای که سفالهای آن بدون استثنا به دوران قبل از تاریخ تعلق دارد. قلعه هلاکو حصاری بس محکم به عرض4*3 متر داشته است.
این حصار به سبک مضرس(لبه ارهای)و بدون استفاده از ملاط ساخته شده است و در قسمتهایی از آن پیش آمدگیهایی دیده میشود که هنوز آثاری از دروازه ورودی قلعه باقی مانده است.سبک بنا قلعه را به هزاره اول پیش از میلاد میرساند ولی بعضی از جزئیات آن مثل دیوارسازی مضرس،آن را به قرون اسلامی نسبت میدهد.
شاردن نیز از قلعه هلاکو چنین یاد میکند:«در شهر هلاکودر یک سرزمین پر از تپه و پشته،5 فرسنگ را پیمودیم.
مسیر جاده در همان جهت روزهای پیش بود یعنی در شمال غرب و یک دشت بزرگ در جانب چپ ما میماند که میدان جنگهای خونین ایرانیان و ترکان در قرون اخیر بوده است.
مردم محل توده عظیمی از سنگهای انبوه را نشان میدهند و میگویند که اینجا همان محلی است که جنگ مابین سلطان سلیم پسر سلطان سلیمان کبیر و شاه اسماعیل بزرگ به وقوع پیوست راه آن روز ما در هلاکو به پایان رسید.
ایرانیان مدعی هستند که هلاکو پادشاه معروف تاتار که فاتح قسمتی از آسیا بوده و در این محل شهری بنا نهاده است که در نتیجه جنگهای ترکان و ایرانیان خراب شده و از بین رفته است»
بقعه پیرخموش
آرامگاهی است در کوچه صمصامی شهر مرند. این آرامگاه در زیر زمین و با عمق زیادی (حدود18پله) قرار گرفتهاست که احتمالاً بیان کننده نگرانی پیروان این پیر از ویرانی آرامگاه و غارت اموال و اشیاء و نذورات در حوادث جنگها و ناامنیها میباشد.
امام زاده احمد
بقعه متبرکه امامزاده احمد در شهر مرند و در امتداد خیابان سردار ملى واقع شده است بناى بقعه در دامنه مرتفع احداث گردیده که مشرف به شهر مرند است.
ورودى ساختمان امامزاده از قسمت شرقى میباشدکه با پله هایى به کفشکن منتهى میشود سمت چپ کفشکن ورودى حرم مطهر امامزاده احمد است.
در مورد نسب امامزاده سید احمد(ع) علامه نسابه ابوالحسن العمرى از شخصیتهاى قرن پنجم هجرى قمرى مینویسد: ( سید جلیل القدر و عظیم الشان احمد بن ابراهیم المرتضى ابن امام موسى کاظم (ع) در مرند سکنى گزیده است.
به احتمال قوى سید ابراهیم پسر برادر حضرت امام رضا (ع) جزو همراهان سپاه شاهچراغ بوده که پس از تفرق سپاه مذکور سید احمد به مرند رفته و در این شهر زندگى نموده و صاحب فرزندانى نیز شده است تا اینکه در اخر نیمه نخست قرن سوم حدود سالهاى 250-245 ه-ق در شهر مرند وفات یافت و در این مکان به خاک سپرده شده است.
گورستان باغ مزار
در آن سنگ قبرهای حجاری شده و مرمرین متعددی وجود دارد و با انواع خطوط و طرحهای زیبا و میلهای خوش تراش سرقبر که غالباً به قرون هشتم تا دهم هجری تعلق دارد ساخته شدهاست.
گورستان زنوزاق
در بخش زنوزاق یکی از روستاهای شهر زنوز از توابع شهرستان مرند، گورستان تاریخی زنوزاق قرار گرفته است که قبرهای این گورستان از سنگ نبشههای عمودی بسیار بلندی که غالباً به قرون هشتم تا دهم هجری تعلق دارد ساخته شده است.
پل طلایی (قزل کرپی)
قزل کرپی در جنوب شرق زنوز بر روی زنوز چای ساخته شدهاست.
در مورد علت نام گذاری ان به قزل کرپی نظرات مختلفی وجود دارد اما ۳نظریه بیشتر مطرح است:
۱) اول اینکه قزل کرپی ارزش و اهمیت زیادی برای زنوزیها داشت به همین دلیل به قزل کرپی معروف شد.بعبارت دیگر پدرانمان ارزشی معادل طلا برای این پل قائل شدند با توجه به اینکه قزل کرپی تنها راه ارتباطی دو طرف زنوزچای بود.
۲) دومین دلیل رنگ قزل کرپی است که رنگ آن بخصوص مواقعی که خورشید مستقیماً به آن میتابد بی شباهت به رنگ طلا نیست.
۳) سومین دلیل جنس آن است در بعضی موارد در زبان ترکی برای بناها و با مکان هایی که از خاک رس ساخته شده باشد از پیشوند (قزل) برای نام گذاری آن استفاده میشود. مثل (قزل دییرمان). یا مثال آشناتر (قزل دره:درهای معروف در شرق زنوز)
سد خفیر مرند
در 5 کیلومتری شمال شرقی کاروانسرای آیراندیبی، سدی قدیمی معروف به بند خفیر وجود دارد که از دوره صفوی یا پیش از آن ساخته شده است که احتمالاً برای آبرسانی کاروانسرا به کار میرفته است.
دیوار سد تا ارتفاع 7 متری باقی است ولی زیر آن به صورت طاقی شکسته است. قطر دیوار سد 20/4 متر است و در امتداد مستقیم (نه منحنی) ازسنگ لاشه با ملاط مناسب بنا شده است.
در وسط دیوار سد و در قسمت بالای آن در جهت آبگیر پشت سد ضخامت دیوار به شکل منحنی اضافه شدهاست تا بهتر تحمل فشار آب را داشته باشد. قطر دیوار سد در میان آن کم شده و به80/2 متر کاهش یافته، ولی در عوض ستونهایی با مقطع مثلث شکل در فواصل کوتاه در کنار هم ساخته شدهاند و پشت سد را محکم نگاه داشتهاند.
روستای زنوزق
زنوزق در کنار شهر زنوز در 30 کیلومتری شمال غرب مرند واقع است؛ خیابان اصلى «زنوز» به سمت شرق که طى شود دورنماى یکى از زیباترین روستاهاى ایران با حفظ تمام سنتها و آیینهاى خود متجلى مىشود.
شکل روستا بصورت کوهپایهای بوده و خانهها بصورت پلکانی در کنار هم قرار گرفته اند و بافت روستا یک بافت کاملا” متراکمی میباشد که این فرم روستا را میتوان دلیلی بر امنیت و دوری از خطرات منطقه در شکل گیری روستا نام برد.
آبشار عیش آباد
آبشار عیش آباد در پیرامون روستای عیشآباد از توابع دهستان میشاب شمالی بخش مرکزی در فاصله 19کیلومتری شهرستان مرند قرار گرفتهاست.
ارتفاع این آبشار حدود 15 متر است و در قسمت کوهستانی میشو غربی در جوار روستای عیش آباد شبستر واقع شده است. بخشی از جاده منتهی به آن اتومبیل رو و بقیه راه کوهستانی است. حدود 300 متر مربع وسعت دارد و در جوار کوه و دره منظره بدیعی از زیبایی طبیعت را به نمایش گذاشته است.
منبع نوشته: eachto.org
روستای اویندین یکی از جاذبههای گردشگری مرند
روستای اویندین یکی از جاهای دیدنی شهرستان مرند است که به واسطه داشتن آثار تاریخی و آب گرمهای معدنی برای گردشگران شناخته شده است. در این روستای قدیمی و متروک، در سالهای دور، زندگی رونق داشته است. آبشار میان دره، چشمههای زلفی و قزل چشمه و تفرجگاه لزگه از جاذبههای دیدنی روستای اویندیناند.
آبشار پیربالا
روستای پیربالا در درهای بزرگ و میان دو رودخانه قرار دارد. طبیعت سرسبز و بکر روستا خیرهکننده است. پیربالا دهستانی حاصلخیز است که باغهای میوه زیادی دارد و بیشتر فعالیت اهالی کشاورزی است.
زیباترین جاذبه طبیعی روستا آبشار پیربالا است. در نزدیکی آبشار درختان گردو و زردآلو بهوفور دیده میشود. بعد از ۲ ساعت پیادهروی در روستا، آبشار خروشان پیربالا مشخص خواهد شد.
غار دوگیجان شهرستان مرند
دهانه غار دوگیجان در کوه مقاطقع، بین روستای زرقان و دوگیجان، قرار دارد. دوگیجان از غارهای استلاکتیت است و ورودی آن عمودی و کوچک است، به همین دلیل باید تک نفره وارد آن شد. ارتفاع داخل غار به پنج متر هم میرسد و به دلیل تاریکی مطلقش محل مناسبی برای زندگی خفاشها است.
منبع نوشته: otaghak.com
آبشار دامجی قیه مرند
آبشار دامجی قیه در شهرستان مرند، استان آذربایجان شرقی واقع است. شهر زنوز که در مرند آذربایجان شرقی واقع شده دارای روستاهای با طراوت و زیباو جاذبههای گردشگری تاریخی، طبیعی بسیار است.
دره گوورچینلیق
این دره متاسفانه یا خوشبختانه با دو اسم شناخته شده است که یکی از این اسمها گوورچینلیق میباشد. یعنی به معنی جایی که پر از کفتر میباشد.
از آنجایی که این دالانهای آبروی دره پر از کفترها و پرندگان هست این نام از آنجا گرفته شده است. نام دیگر این دره به اسم دارانداش شناخته میشود. دارانداش نام روستایی در این منطقه هست که در نزدیکی این دره ولی با فاصله بیشتر نسبت به روستای هریس (هوروز سابق) قرار گرفته است.
ولی اگه اشتباه نکنیم نام دارانداش هم برگفته از داش که معنی سنگ هست گرفته شده است که بی ربط با این منطقه و این دره صخره ای نیست. ولی گذشته از هرچیز این منطقه باصفا و دیدنی در دل آذربایجان شرقی قرار گرفته است.
و باعث افتخار روستاییان این منطقه، استان آذربایجان شرقی و درکل ایران زمین هست و باید در بهتر شناخته شدن آن و حفظ محیط زیست این منطقه همه ما در کنار هم تلاش و همکاریهای لازم را انجام دهیم تا مهمان نواز خوبی برای طبیعت دوستان و گردشگران گرامی باشیم.
البته جای بسیار شکر هست که روستاییان این محل از جمله روستاییان هریس(هوروز سابق) در معرفی، احیای مسیر ارتباطی، نصب تابلوهای راهنما جهت بهتر پیدا کردن مسیر این دره و ساخت سرویسهای بهداشتی و مسجد روستا برای مسافران و اهالی روستا همیشه به صورت داوطلبانه فعالیت کردهاند و میکنند. که این به بهتر پذیرا بودن مسافران و گردشگران این منطقه انجامیده است.
پیست اسکی پیام
پیام، منطقه نمونه گردشگری و ویژه کشوری است. صرفنظر از واقع شدن پیست اسکی پیام در منطقه کوهستانی میشو داغ که در فصل اسکی تأسیسات آن مورد بهره برداری قرار میگیرد، روستای پیام “یام” نیز مکانی آرام و با صفا بمنظور استراحت و گردش و تفریح و آسایش گردشگران است که در مسیر سفر از تبریز به مرند و منطقه آزاد اقتصادی ارس “جلفا” قرار گرفته است.
پیست اسکی پیام که در ارتفاعات این منطقه واقع شده است در روزهای تعطیل پذیرای بسیاری از خانوادههای آذری است. تابستانهای پیام نیز به دلیل مطبوع بودن آب و هوا و داشتن طبیعت زیبا، آبهای روان و چمنزارهای چشم نواز همه روزه علاقه مندان طبیعت و گردشگری را به خود جلب میکند.
منبع نوشتهها: tripyar.com
قلعه مانداگارانا
قلعه مانداگارانا در قسمت شرقی شهر مرند واقع شـده و آثار بجای مانده از آن نشان میدهد که این قلعـه در هزاره چهارم قبل از میلاد یعنی ۶۰۰۰ سال پیش بنا گردیده است و لادیمیرمینورسکی این قلعه را ازنوع قلعههای خشتی او را رکویی میداند که در حمله سارگون دوم پادشاه آشور تخریب شده است.
ویلیاطر جکسون امریکائی نیز قلعه مرند را باقیمانده یکی از آتشکدههای دوره ساسانی میشمارد و میگوید که مرند روزگاری در عهد ساسانیان پایتخت شهرستان ( واسپورگان ) بوده است.
واژه گول تپه که به این قلعه اطلاق میشود شکل پهلوی و آذری گل فارسی است که معنای آتش وافگر آتش و شعله آتش دارد و کول در ترکی به معنی خاکستر و در کردی به معنی آتش است.
منطقه ی وسیعی است که در پشت گورستان عمومی باغ رضوان مرند در داخل باغهای مشجر قرار دارد که در اثر خاکبرداری وسیع جهت کود باغات و کف کورههای آجرپزی، از صورت یک تپه ی مرتفع بصورت یک گودال وسیع در آمده است.
این منطقه نزدیک رودخانه ی زیلبر واقع است و ثابت کننده ی حرف پدرانمان که عقیده دارند زمانی رودخانه ی زیلبر از وسط شهر مرند میگذشته است، که با تخریب مرند قدیم در اثر سیل یا جنگ و یا زلزله، باقیمانده ی اهالی مرند از دامنههای کوه سانبوران به طرف دامنههای کوه میشوو نقل مکان کرده اند و این آتشکده به مرند قدیم تعلق دارد.
منبع نوشته: shahrmajazi.com